MARCIN DOBROWOLSKI, BIZNES24: Cena gazu spadła w poniedziałek po wcześniejszym osiągnięciu półrocznych szczytów na poziomie około 35 euro za megawatogodzinę. Większa zmienność to zapowiedź podwyżek niepokojów, braku gazu? Dr Kamil Lipiński, starszy analityk Polskiego Instytutu Ekonomicznego jest z nami. Dzień dobry.
KAMIL LIPIŃSKI, POLSKI INSTYTUT EKONOMICZNY: Dzień dobry.
TO JEST AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA ROZMOWY PRZEPROWADZONEJ
NA ANTENIE TELEWIZJI BIZNES24
MD: Dlaczego cena gazu wzrosła w ubiegłym tygodniu?
KL: Najprostsza odpowiedź jest taka, że po prostu była bardzo niska. Jeżeli spojrzymy na ceny gazu w pierwszym kwartale 2024 roku na TTF – jest to średnio około 27 euro. To dwa razy mniej, niż w pierwszym kwartale 2023 roku i cztery razy mniej, niż w pierwszym kwartale 2022 roku.
Więc natomiast, jeżeli popatrzymy z perspektywy krótkoterminowej to jest kilka czynników, które kształtują po stronie podażowej i popytowej. Po pierwsze zapowiedź Austrii, zapowiedź sądów austriackich respektowania decyzji szwedzkich arbitrażu w sprawie Gazpromu, nielegalności dekretu rublowego, czyli wstrzymaniu w 2022 roku dostaw do Rosji.
Po drugie, rozporządzenie UE dotyczące redukcji emisji metanu, które także obejmie importerów gazu. W związku z tym podniesie koszty nawet importerom gazu ze Stanów Zjednoczonych czy Kataru.
MD: No dobrze, to przejdźmy do tego systemu europejskiego systemu handlu gazem. Te europejskie magazyny są wypełnione bardziej, niż średnia dla tej pory roku. Gaz, więc powinien raczej tanieć, skoro mamy go więcej?
KL: Powiedziałbym, że raczej kończy się, mieliśmy pewną anomalię w pierwszym kwartale z tego wynikającą, że mieliśmy dość bardzo łagodną zimę i niestety europejski przemysł został bardziej powyżej prognoz jakby uderzony gospodarczo i obniżył swoją produkcję. W związku z tym można powiedzieć, że w kwietniu zatłoczenie magazynów było po prostu rekordowe w perspektywie ostatnich kilkunastu lat, porównując oczywiście analogiczny okres kolejnych lat.
Więc w tym momencie powiedziałbym, że te czynniki, które były wtedy pewną anomalią, wracają. Natomiast warto zwrócić uwagę, że są też inne czynniki kształtujące ceny. Jeżeli porównamy, jak Azjaci płacą za gaz w sensie porównamy Japan/Korea Marker, czyli rynki Azji Dalekowschodniej, no to mamy 37,5 euro za megawatogodzinę, więc to na pewno ciągnie.
Te rynki są dość mocno oparte na popycie, są dość mocno skorelowane. Nie bez znaczenia są także zapowiedzi ponad 30 huraganów. Oczywiście te zapowiedzi nie muszą się sprawdzić. W zeszłym roku było 20 zapowiedzi – huragan był jeden. Ale cały czas jest to gorsza prognoza, jeżeli chodzi o warunki takie, powiedziałbym meteorologiczne w Stanach Zjednoczonych. Więc jest szereg czynników, które kształtują zarówno większy popyt na gaz wywołany upałami w Azji, jak i właśnie po stronie podażowej głównego dostawcy na rynek europejski, czyli Stanów Zjednoczonych.
MD: No, dobrze, to taki niepokój też może się pojawić w głowie mojej i naszych widzów – przedsiębiorców, których taryfy na gaz nie są uzgadniane z Urzędem Regulacji Energetyki, którzy powiedzą: no dobrze, zwiększa się zmienność, a więc dostawcy gazu, sprzedawcy gazu mogą podnosić teraz czy chcieć podnosić ceny po to, aby zabezpieczyć się przed tą zmiennością. Czy czekają nas kolejne kwartały podwyższonej zmienności na rynku gazu?
KL: Rynek w ten sposób powiedziałbym, że nie zareagował. Mówimy o pewnych korektach. Natomiast, jeżeli spojrzymy na cenę na czwarty kwartał, zimowy już, to jest to 38 euro za megawatogodzinę na TTF-ie, a jeżeli spojrzymy na cenę np. na dwa miesiące wprzód, no to jest bliżej cena, powiedzmy 34 euro.
Więc rzeczywiście mówimy o być może pewnej tendencji wzrostowej, natomiast ona nie będzie skokowa. Pamiętajmy, lata 2022 – to były wzrosty czasami kilkukrotne. Tutaj raczej można się spodziewać szeregu czynników, które będą te ceny kształtować. Trochę zależne też od tego, jaka będzie fala upałów w Europie, jakie będzie zapotrzebowanie na energię elektryczną z elektrowni gazowych.
Warto też zwrócić uwagę, że w tym półroczu jest obserwowany dość mocny trend skolerowania gazu i cen EU ETS. Jeżeli wyższe ceny EU ETS oznaczają, że chętniej przestawiają się państwa na gaz – chętniej zastępują blokami gazowymi bloki węglowe. W związku z tym, jeżeli będziemy widzieć, że będzie szereg czynników kształtujących wysokie ceny ETS względnie, no to to się będzie również przekładało na wysokie ceny gazu.
MD: Aż chciałoby się zapytać, jak można szybko zastąpić bloki węglowe blokami gazowymi? To nie są klocki, które można przestawiać… Ale zostawmy to i przejdźmy do nowej taryfy PGNiG. Od 1 lipca PGNiG Obrót Detaliczny podniesie cenę gazu o około 45% z obecnych 24 złotych 62 groszy do 35 złotych i 79 groszy. Czy ceny na światowych rynkach uzasadniają taką skalę podwyżek?
KL: Więc tak: mówimy o pewnym odrabianiu strat za poprzednie lata. Jeżeli spojrzymy na gaz sprowadzany z zagranicy, on był w ostatnim kwartale wielokrotnie tańszy, niż w poprzednich latach. Więc rzeczywiście tutaj myślę, że można mówić o jakiejś strategicznej perspektywie samej spółki i jej mocnej pozycji na rynku, którą może kapitalizować.
Natomiast odnosząc się do tego nie chodziło mi oczywiście o zastępowanie infrastrukturalne bloków gazowych. Chodzi po prostu o to, że mamy Merit Order. W związku z tym te bloki, które są drogie, wypadają z systemu, nie trafiają przy danym zapotrzebowaniu, nie produkują na rynek. W związku z tym, jeżeli ceny są wysokie to ceny w takim razie produkcji z elektrowni węglowych są wysokie. W związku z tym one wypadają w tym sensie, że nie sprzedają po prostu energii.
MD: Czyli czwarty kwartał: 38 euro, przynajmniej w kontraktach, które teraz można zawierać na giełdzie TTF w Amsterdamie i cena w okolicach tych trzydziestu ośmiu powinna się utrzymywać dłuższy czas, o ile oczywiście nie wystąpi żadne zjawisko nieprzewidziane?
KL: Myślę, że uczciwym założeniem jest to, że będą występować zjawiska nieprzewidziane. Albo inaczej: będzie szereg czynników, które będzie będą musiały być rozstrzygnięte. Na przykład czy kwestia tranzytu rosyjskiego gazu przez Ukrainę, która kończy się – kontrakt, wygasa z końcem 2024 roku.
Cały czas niestety Rosja dostarcza do Austrii, Słowacji, Włoch i Mołdawii gaz. To będzie miało pewne przełożenie, być może na ceny. Podobnie, jeżeli spojrzymy na rosyjskie LNG, które stanowi cały czas ponad 10% dostaw LNG do Unii Europejskiej. No, tutaj rzeczywiście pytanie, jaka będzie reakcja Rosji, jaka będzie reakcja przede wszystkim dostawców gazu rosyjskiego na rynek europejski na rozporządzenie w sprawie redukcji emisji metanu. Więc to są takie czynniki, powiedziałbym, z pogranicza polityki i biznesu, które mogą tutaj zaważyć na cenie.
MD: Bardzo dziękuję za to wyjaśnienie. Dr Kamil Lipiński z Polskiego Instytutu Ekonomicznego był naszym gościem w środowy poranek. Dziękuję bardzo.
KL: Dziękuję bardzo.
Masz firmę? Nie przegap ważnych informacji dla Twojego biznesu.
Telewizja dostępna w sieciach kablowych, na platformach satelitarnych, oraz w Internecie.
Kup dostęp online do telewizji BIZNES24
Tylko 11,99 zł za miesiąc, 99 zł za roczny dostęp przez stronę BIZNES24.TV
