ZMIANY W KOSZYKU GUS A INFLACJA. (ROZMOWA)

ROMAN MŁODKOWSKI, BIZNES24: Zaskakująco lepsze od oczekiwań analityków wyniki pomiaru lutowej inflacji w Polsce w ubiegły piątek dokonane po raz pierwszy z użyciem skorygowanego koszyka inflacyjnego GUS, zrodziły naturalne pytanie, czy zmiana koszyka miała wpływ na wyniki pomiaru. Co de facto oznacza odpowiedź na pytanie, czy rzeczywiście poprawiła się sytuacja, czy tylko poprawiła się statystyka.

Łączymy się z Anną Bobel, zastępcą dyrektora Departamentu Handlu i Usług Głównego Urzędu Statystycznego. Witam bardzo serdecznie.

ANNA BOBEL, GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY: Dzień dobry, witam również Państwa.

TO JEST AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA ROZMOWY PRZEPROWADZONEJ

NA ANTENIE TELEWIZJI BIZNES24

RM: No, to jest jeden z takich ciekawszych tematów, który dotyczy statystyki i pomiaru tego, co dzieje się w gospodarce, jak to jest właściwie liczone? Każdy z nas ma swoją prywatną inflację, no bo trochę różnią się nasze prywatne koszyki inflacyjne. No, ale jestem ciekaw prawdę mówiąc, co by było gdyby nie zmienił się koszyk. Czy gdybyśmy użyli tego samego sposobu liczenia, którego używaliśmy w 2024 roku, to mielibyśmy rzeczywiście, też spadek inflacji?

AB: Spadek czy też mniejszy wzrost?

RM: Znaczy niższą inflację, spadek dynamiki, słusznie. Precyzyjniej…

AB: Zacznę od tego, że zmieniliśmy koszyk i to jest praktyką coroczną, naszą już wpisaną od wielu, wielu lat. Natomiast nie zmieniliśmy metodologii, tak po prostu. To, co odczytaliśmy w styczniu, wynika wyłącznie z aktualizacji koszyka w rozumieniu koszyka wag. Tak, jak Państwo zapewne już wiedzą, bo też o tym mówimy już wiele lat, poprzez publikacje, poprzez różnego rodzaju kontakty z użytkownikami mamy dwa rodzaje koszyka. Koszyk nazywany listą reprezentantów, koszyk wag.

Prace nad koszykiem reprezentantów, nazwijmy to, zaczynamy już wakacje każdego roku, aktualizujemy szczegółowo naszą listę wytypowanych towarów i usług, które później poddajemy obserwacji. Weryfikujemy listę rejonów badania cen, gdzie prowadzimy notowania. Weryfikujemy również punkty sprzedaży detalicznej, gdzie prowadzimy obserwację zmian cen. I ten proces kończy się mniej więcej w grudniu. I to, co widzimy w styczniu w naszych danych wstępnych, to jest jakby wynik aktualizacji tego pierwszego komponentu, czyli aktualizacji listy reprezentantów.

Brakuje tego ostatniego elementu, czyli wag. Dane o wagach wykorzystujemy tutaj Badania budżetów gospodarstw domowych. Wykorzystujemy dane najbardziej aktualne jak to możliwe, czyli z roku poprzedzającego rok badany właśnie po to, żeby uchwycić wszystkie zmiany w modelu konsumpcji, jakie zaszły na przestrzeni tego ostatniego roku. I te dane dostajemy dopiero pod koniec lutego, bo po prostu wcześniej nie ma takiej możliwości. I to, co przekazaliśmy państwu w piątek ubiegły, to jest jakby rewizja tego koszyka wag, czyli tego, jak zmieniły się wydatki gospodarstw domowych w poprzednim roku.

RM: Pytań jest oczywiście więcej niż możemy zmieścić, ale na przykład jedną z takich historii, która mnie osobiście zainteresowała jest to, że waga, użytkowanie mieszkania lub domu i nośniki energii: 20,65 przed zmianą, po zmianie to jest 19,98. Czyli tak jakby waga, znaczenie wydatków na utrzymanie mieszkania, domu i nośników energii się zmniejszyła. A to jest o tyle zaskakujące, że wydajemy więcej, wydajemy to co miesiąc się okazuje 10 procent więcej niż wydawaliśmy przed rokiem. No, bo jesteśmy po tym skoku, który jakiś czas temu miał miejsce, oczywiście.

Ale czy rzeczywiście to odzwierciedla mniejszą istotność tych wydatków, przy jednoczesnym zwiększeniu istotności wydatków na kulturę, co trochę wydaje mi się zaskakujące?

AB: Rzeczywiście wydajemy więcej, ponieważ to, co prezentujemy w tej naszej informacji, to jest zestawienie procentowe, czyli jak każda grupa waży w tym koszyku ogółem. Natomiast my to liczymy na podstawie danych wartościowych, czyli wydatki w złotych. I rzeczywiście w świetle tych danych te wydatki wzrosły, natomiast one nie wzrosły o tyle, żeby w strukturze odnotować również odpowiednio ten wzrost udziału w tej ogólnej strukturze wydatków gospodarstw domowych.

Wynika to z różnych przyczyn tak, jak też już wspomniano, to zależy co się wydarzyło w innych grupach. Natomiast jeżeli chodzi na przykład też było kilka pytań o energię to jeżeli chodzi o energię elektryczną, to mamy wyraźnie efekt działań osłonowych, które były wprowadzone w poprzednich latach. Te działania były kilkuwątkowe. Niektóre dotyczyły poziomu cen i te działania wdrażaliśmy na bieżąco do naszych notowań.

Natomiast były też działania osłonowe mające efekt taki dochodowy, czyli one nie mogły być uwzględnione w bieżącym notowaniu cen. I być może częściowo wynika to właśnie z wprowadzenia tych działań w latach poprzednich. Czyli mamy ten taki efekt przesuniętego wpływu na inflację, który teraz widzimy w wydatkach gospodarstw domowych. Czyli ten wzrost nie był tak duży, jak wszyscy się spodziewali. Może w ten sposób to ujmijmy…

RM: To powiem szczerze, że ja trochę się zgubiłem pomiędzy wzrostem wydatków a wzrostem udziału w całości wydatków gospodarstwa domowego. Ale na przykład żywność i napoje bezalkoholowe, które zjechały z 26,61 na 25,79, wagę, to co to oznacza? Że one stanowią mniejszą część tego, ile wydajemy globalnie? Znaczy gdybyśmy wydawali sto, to wydajemy teraz mniej, niż wydawaliśmy w szacunkach 2024 roku?

AB: Procentowo wydajemy mniej, natomiast to też nie są dla nas wartości nowe. My takie wartości w koszyku żywności widzieliśmy już przed pandemią. Ten skok pandemiczny jakby wygaszany jest i wydaje się, oczywiście wymaga to jakiegoś szerszego komentarza analityków rynku.

Natomiast to, co my widzimy w naszej strukturze, to widzimy powrót do tych czasów przedpandemicznych, gdzie tak naprawdę żywność ważyła mniej, niż 23% w tych latach 2019-20 w naszym koszyku CPI. Także tutaj tak jakby wygasza się ten efekt, ten boom naszego pobytu w domu trakcie pandemii.

RM: Chciałbym powiedzieć wszystko jasne, ale jest to fascynujący temat, do którego będziemy wracać. Anna Bober, zastępca dyrektora Departamentu Handlu i Usług w Głównym Urzędzie Statystycznym. Dziękuję bardzo.