SAMORZĄDY INWESTUJĄ MIMO WYSOKIEJ INFLACJI

Choć samorządy chętnie narzekają na swoją sytuację budżetową, dysponują nadwyżką operacyjną, która pozwala im finansować inwestycje. Jedna trzecia wydatków samorządów idzie na infrastrukturę drogową, drugie miejsce zajmuje kanalizacja, za nią jest transport zbiorowy, turystyka, sport i kultura. W finansowaniu tych wydatków istotną rolę odgrywają także pieniądze unijne. Rośnie rola dotacji budżetowej i stabilnie utrzymuje się rola kredytu.

Wyzwaniem dla samorządów jest sytuacja związana z systemem podatkowym. Zmiany wprowadzone w 2022 roku spowodowały, że dochody własne uległy redukcji, co odbiło się też negatywnie na skali nadwyżki operacyjnej. W ujęciu procentowym, samorządy jako całość uzyskały w pierwszej połowie roku 12,8% nadwyżki operacyjnej (gdzie 100% to całość przychodów bieżących). Mimo to – plany inwestycyjne są znaczące.

Z raportu opracowanego przez Departament Badań i Analiz BGK wynika, że inwestycje drogowe, na które w 2021 roku przeznaczono prawie 16 miliardów złotych (33% pieniędzy przeznaczonych na inwestycje), będą nadal intensyfikowane. Okazuje się, że ten obszar wciąż uważany jest za niedostatecznie rozwinięty. 77% samorządów, które wzięły udział w ankiecie ekonomistów BGK jest zdania, że za mało inwestuje w drogi. Dla porównania inwestycje w transport zbiorowy uważane są za niedostateczne przez zaledwie 39% samorządów. Bardziej pożądane są nakłady na ciepłownictwo i gospodarkę odpadami (odpowiednio 40% i 45%).

Można odnieść wrażenie, że żadne z tych inwestycji nie idą w kierunku, który uważany jest w korporacjach za zrównoważony. Ale jak twierdzi Mateusz Walewski, Dyrektor Departamentu Badań i Analiz BGK, Jednostki Samorządu Terytorialnego postrzegają zrównoważony rozwój nieco inaczej, niż sektor komercyjny.

– My sobie musimy zdać sprawę z tego, że samorządy definiują zrównoważony rozwój znacznie szerzej niż nam się wydaje to, czym on jest. Nam się wydaje, że to są głównie zielone inwestycje, natomiast zrównoważony rozwój to jest całokształt rozwoju gospodarczego. Chodzi o to, żeby kraj rozwijał się równomiernie, czyli np. jeżeli pytamy samorządy o to, czy budowa sieci dobrych dróg jest elementem zrównoważonego rozwoju, to samorządy mówią, że jest to element rozwoju. I rzeczywiście trudno się z tym nie zgodzić – mówi Mateusz Walewski. Jeżeli pytamy się czy kanalizacja jest (elementem zrównoważonego rozwoju – przyp. red.), to też jest. Tak że naprawdę wszystkie podstawowe cele inwestycyjne samorządów są elementami zrównoważonego rozwoju kraju. Ale nawet jeżeli weźmiemy tylko tę najwęższą definicję, czyli jeżeli definiujemy rozwój jako tylko zielone inwestycje, to i tak 17,5% wydatków inwestycyjnych samorządów w 2021 roku było przeznaczone na wydatki zrównoważone – ściśle te zielone – wyjaśnia Mateusz Walewski w wywiadzie dla telewizji BIZNES24.

Finanse samorządów pełnią dwie zasadnicze funkcje: służą realizacji celów społecznych i jednocześnie finansują funkcjonowanie lokalnej gospodarki, stanowiąc część popytu. Z badania przeprowadzonego przez ekonomistów Banku Gospodarstwa Krajowego wynika zatem coś, co powinno zdecydowanie cieszyć przedsiębiorców w całej Polsce: mimo kryzysu wszystko wskazuje na to, że jednostki samorządu terytorialnego wciąż będą kupować. Nie tylko to, co konieczne jest do budowy i remontów dróg, ale też w wielu innych obszarach gospodarki. Bo ich sytuacja finansowa – przynajmniej widziana jako agregat dla całości kraju – choć trudna, wciąż daleka jest od zapaści.