MARCIN DOBROWOLSKI, BIZNES24: Unijny rynek energii elektrycznej ma być bardziej przystępny cenowo i przyjazny dla konsumentów. Parlament Europejski chce to osiągnąć na drodze regulacji i dyrektywy, które uchwalił. Robert Tomaszewski, analityk do spraw energetycznych z Polityki Insight, jest naszym gościem. Dzień dobry, witam BIZNES24.
ROBERT TOMASZEWSKI, POLITYKA INSGHT: Dzień dobry.
TO JEST AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA ROZMOWY PRZEPROWADZONEJ
NA ANTENIE TELEWIZJI BIZNES24
MD: Patrząc na przepisy będzie taniej?
RT: To są przypisy, które mają zatwierdzić taką korektę architektury europejskiego rynku energii i zagwarantować, że rzeczywiście w sytuacjach kryzysowych będziemy mieli mechanizmy, z których będziemy mogli skorzystać i uniknąć sytuacji, w której te ceny energii wystrzelą w taki sposób, jak wystrzeliły w 2022 roku – pamiętamy, gdy Rosja odcięła dostawy gazu do Europy, widzieliśmy gwałtowny wzrost cen tego surowca, który przełożył się błyskawicznie na wzrost cen energii elektrycznej, co wszyscy odczuwamy wręcz do dzisiaj, bo cały czas mamy zamrożone rachunki za energię. Dopiero w drugiej połowie roku rząd ma je stopniowo rozmnażać.
Ale to są właśnie efekty tych perturbacji i w początkowej fazie kryzysu te zakusy państw członkowskich na radykalną reformę rynku energii były znacznie większe. Wręcz mówiło się o tym, żeby rozerwać związek, jaki łączy ceny gazu z cenami energii elektrycznej, który jest bardzo silny, no, bo elektrownie gazowe stanowią rodzaj backupu, rodzaj zabezpieczenia systemu energetycznego, gdy ten przyjmuje bardzo wiele energii ze źródeł odnawialnych. Więc cena gazu ma krytyczne znaczenie właśnie dla wyznaczania cen energii elektrycznej.
Jednak w miarę, gdy ten kryzys energetyczny słabł ta ambicja legislatorów, ale też polityków z różnych stolic również się zmniejszała, jeżeli chodzi o skalę zmian, która została ostatecznie zaaplikowana, jeżeli chodzi o tę regulację. No i obecnie mamy do czynienia z tym, co już zostało zaakceptowane przez Parlament Europejski. Z takim modelem, który ma nas rzeczywiście przygotować na różnego rodzaju scenariusze.
Takim przede wszystkim scenariuszem jest oczywiście gwałtowny wzrost cen i wtedy państwa członkowskie mogą ogłosić kryzys na rynku energii, wprowadzić mechanizmy, które będą ograniczały te wzrosty cen prądu w hurcie. I to jest ten podstawowy mechanizm, który ma nas chronić przed wysokimi cenami.
Więc odpowiadając na pytanie: Tak, to doprowadzi do sytuacji, w której te ceny będą niższe, będziemy lepiej chronieni na takie szoki podatkowe, które mogą się w każdej chwili zdarzyć np. ze względu na czynniki geopolityczne czy wybuch jakiegoś konfliktu, czy ograniczenie dostaw krytycznych dla europejskiej energetyki.
MD: Albo na przykład rosyjskie ataki na ukraińskie składy gazu. Do ataków doszło w ostatnich dniach. Wczoraj cena gazu na giełdzie na punkcie wirtualnym TTF w Amsterdamie podskoczyła o 7%. Mamy teraz ceny w dostawach na maj po 29 euro i 85 centów. To jest wzrost o około 8% od przedwczoraj. To się może odbić na europejskiej cenie energii elektrycznej?
RT: Ten atak na ukraińską elektrownię, kluczową dla zaopatrywania Kijowa w energię elektryczną, a także na magazyny gazu to jest bardzo poważna eskalacja i ogromne ryzyko, które może sporo nas kosztować również w Europie, oczywiście. Europejscy traderzy w ostatnich miesiącach bardzo intensywnie wykorzystywali ukraińskie magazyny gazu do tego, żeby blokować dodatkowe możliwości rezerwowania tego surowca w sytuacji, w której go było bardzo dużo i europejskie magazyny już nie były w stanie go po prostu przyjmować.
Ukraina pod względem gazowym jest bardzo istotnym elementem bezpieczeństwa Unii Europejskiej. Z kolei uderzenie w elektrownie również ma wpływ na stabilność naszego rynku, bo importujemy energię z Ukrainy w dużych ilościach. W sytuacji, w której tam pojawią się problemy podatkowe z dostępną mocą, (oby się tak oczywiście nie wydarzyło), ale to my będziemy eksportować tę energię w większej ilości. I tak też się wydarzyło wczoraj, gdy doszło do tego ataku, był awaryjny eksport ze strony Polski właśnie w tym kierunku.
Więc jeżeli wyobrazimy sobie sytuację, w której dochodzi do eskalacji, dochodzi do dalszych ataków w cele związane z strategiczną infrastrukturą energetyczną na Ukrainie, Europa rzeczywiście może mocno odczuć to właśnie w efekcie rosnących cen i energii elektrycznej i samego gazu.
MD: Kijów, podobnie jak Lwów jest posadowiony na skale wapiennej, w której zlokalizowane są te magazyny gazu. Największe ukraińskie magazyny znajdują się właśnie w okolicach Lwowa. Warto obserwować, gdzie te ataki rosyjskie się dokonują. Ale wracając jeszcze do europejskiej energii elektrycznej. Co z tarczami? Czy Europa w tych nowych dyrektywach i przepisach reguluje stosowanie tarcz energetycznych, czyli de facto dopłat – pomocy publicznej dla odbiorców indywidualnych, firm i indywidualnych odbiorców fizycznych?
RT: Tak. Jest to uregulowane. Rzeczywiście w sytuacji, w której doszłoby do kolejnej perturbacji związanej z cenami energii można tego rodzaju mechanizmy pomocowe wdrażać. To było oczywiście ćwiczone bardzo intensywnie w 2022 i 2023 roku, więc tutaj Europa sobie to już przygotowała, jako normalnie funkcjonujące prawo, z którego można skorzystać np. poprzez zamrażanie cen energii, wprowadzanie capów, czyli limitów na rynku energii elektrycznej po to, żeby one nie rosły tak szybko. Więc tutaj te mechanizmy będą działały. W sytuacji oczywiście, w której doszłoby do kolejnej destabilizacji, czego oczywiście sobie nie życzymy.
MD: Przed nami kolejny słoneczny weekend. Spodziewamy się raczej ładnej pogody, słońca i zapewne też wyłączeń instalacji OZE, tych największych.
RT: No, to się już staje taką tradycją, że dokładnie w weekendy, gdy zapotrzebowanie na energię jest niskie, operator ma potężne problemy z lokowaniem nadwyżek energii elektrycznej, którą masowo produkujemy z naszych źródeł odnawialnych, przede wszystkim z fotowoltaiki oczywiście, bo nie ma odbiorców, którzy mogliby taką energię szybko odebrać.
Więc jeżeli nie jesteśmy w stanie jej spożytkować, wypychamy ją za granicę. Ale zazwyczaj ta ładna pogoda jest też w innych krajach europejskich, więc ta energia niespecjalnie daje się za tą granicę ulokować, więc wówczas rzeczywiście operator musi wyłączać te źródła. No i to oczywiście nas kosztuje w rachunkach za energię.
MD: Robert Tomaszewski z Polityki Insight był naszym gościem. Bardzo dziękuję za rozmowę.
RT: Dziękuję.
Masz firmę? Nie przegap ważnych informacji dla Twojego biznesu.
Telewizja dostępna w sieciach kablowych, na platformach satelitarnych, oraz w Internecie.
Kup dostęp online do telewizji BIZNES24
Tylko 11,99 zł za miesiąc, 99 zł za roczny dostęp przez stronę BIZNES24.TV
