ATHENA- NOWY SUPERKOMPUTER AGH (ROZMOWA)

MARCIN DOBROWOLSKI BIZNES24: Może w Polsce będzie nieco bardziej szczęśliwie, bowiem wczoraj w Krakowie uruchomiono Athenę – superkomputer o mocy obliczeniowej ponad 7,7 petaflopsów. Daje mu to 105 miejsce na świecie, ale już w przyszłym roku w Polsce powstanie system superkomputerowy o mocy kilkunastokrotnie większej. To jest projekt realizowany przez instytucję unijną o wdzięcznej nazwie europejskie wspólne przedsięwzięcie w dziedzinie obliczeń wielkiej skali. To będzie pionierskie przedsięwzięcie, bowiem obok Polski takie systemy powstaną w Grecji, Irlandii, Niemczech i na Węgrzech. Do czego służą takie superkomputery w praktyce i na jakie pytania odpowiedzą? O tym będę rozmawiał z prof. Aleksandrą Przegalińską, Akademia Leona Koźmińskiego, MIT i Harvard University. Dzień dobry.

ALEKSANDRA PRZEGALIŃSKA, AKADEMIA LEONA KOŹMIŃSKIEGO: Dzień dobry. Dziękuję za zaproszenie.

TO JEST AUTOMATYCZNA TRANSKRYPCJA ROZMOWY PRZEPROWADZONEJ

NA ANTENIE TELEWIZJI BIZNES24

MD: Pani profesor, superkomputery kwantowe – do czego one służą? Oprócz tego, że można się chwalić tym, że osiągają moc 7,7 petaflopsów, co próbowałem znaleźć proste wyjaśnienie tego pojęcia. Chodzi o moc obliczeniową, ale ciężko jest taką prostą definicję znaleźć.

AP: Flopsy to są unity przetwarzania informacji, tak ogólnie. I oczywiście one demonstrują możliwość komputera czy dowolnego innego systemu, jeśli chodzi właśnie o procesowanie danych. I w przypadku komputerów kwantowych rzeczywiście mamy do czynienia z takim potężnym zwielokrotnieniem tych mocy obliczeniowych. Dlatego też o komputerze kwantowym się od kilku lat tak dużo mówi i dużo ludzie sobie w związku z nim obiecują. Obiecują sobie rozwikłanie pewnych algorytmicznych dylematów, które mieli do tej pory i których by nigdy nie protestowali na takiej architekturze, jaką mamy dzisiaj, takich komputerach, jakie są dzisiaj dostępne. Na rozwiązanie trzeba by było czekać setki lat na przykład, a komputer kwantowy jest w stanie je podać w ciągu kilku sekund. Mamy zresztą tutaj kilka takich szczególnych przykładów, które mogą być bardzo istotne dla przemysłu, w ogóle dla gospodarki. Więc komputer kwantowy to jest coś, o czym słyszymy od co najmniej dekady. Chyba taką pierwszą firmą, która się tym zajmowała, był D-Wave. Potem duże podmioty technologiczne: Microsoft, IBM, itd. zaczęły dołączać do tego wyścigu i próbować stawiać swój komputer kwantowy potem jako usługę dla innych. I ten wyścig zdaje się cały czas trwa i Europa od jakiegoś czasu postanowiła, że bardziej aktywnie weźmie w nim udział.

MD: O tym na jakie konkretne pytania może odpowiedzieć… Bardzo zaciekawiły mnie te przykłady z przemysłu, gospodarki, na które wreszcie będziemy mogli odpowiedzieć. Pytanie może filozoficzne, też na które odpowie komputer kwantowy. Ale to zapytam dlaczego on jest kwantowy? Ten wyróżnik – kwantowy? Z czego on wynika?

AP: Mówimy tutaj o tym, że w przypadku komputerów, które mamy dzisiaj – przetwarzamy na bitach. W przypadku komputera kwantowego będziemy przetwarzać na qubitach w przyszłości, czyli troszeczkę innych jednostkach, które tak naprawdę korzystają z efektów znanych ze świata kwantowego, ze splątania kwantowego. To powoduje, kiedy elektron jest w superpozycji, że powiedzmy ten komputer może paralelnie przetwarzać bardzo, bardzo dużo informacji. To otwiera możliwość przetwarzania naprawdę ze zwielokrotnioną prędkością. I to jest ta różnica. To jest to rozwiązanie, którego się szuka. Natomiast ono wymaga pewnej stabilności. Komputer kwantowy jako koncepcja już jest znany dosyć długo. Natomiast tutaj chodzi o to jak to zrobić, żeby taki komputer był stabilny w tym swoim przetwarzaniu. To jest dla nas trudne. Świat kwantowy, z tego co wiem tutaj Nobel w tym roku też był za rozwiązywanie jego zagadek, jest dla nas jakby trudny do pojęcia i trudnym z całą pewnością do poskromienia. W związku z czym postawienie takiej architektury kwantowej wymaga bardzo stabilnych warunków. Ludzie szukają takich warunków, szukają miejsc, gdzie to otoczenie jest na tyle niezmienne, żeby ten komputer mógł pracować, a nie tylko no powiedzmy być jakby koncepcyjnie możliwy, ale nie do wykorzystania realnie. I mogę podać ten przykład, może z zakresu gospodarki, bardzo ciekawy: przykład, który będzie dotyczył transportu i logistyki. Ja o tym często rozmawiam z moimi studentami, studentkami, że mamy taki dylemat w algorytmie C, który się nazywa dylematem komiwojażera. On dotyczy tego, jak najwięcej miejsc objechać w krótkim czasie, jak wyznaczyć najkrótszą trasę, zoptymalizować trasę w przypadku sytuacji, kiedy mamy do objechania, np. całe Stany Zjednoczone z towarami. Stąd dylemat komiwojażera. I rzeczywiście my nie mamy rozwiązania tego problemu. Mamy jakieś przybliżenia rozwiązania, natomiast nie mamy rozwiązania perfekcyjnego. Ono jest po prostu zbyt trudne do policzenia i współczesne jednostki komputerowe sobie z tym po prostu nie radzą. Natomiast jest taka obietnica i ja pamiętam, że Dario Gil, bodajże z IBM powiedział parę lat temu w takim wywiadzie – to jest jeden z takich naczelnych twórców, pionierów tych komputerów kwantowych; że on się spodziewa, że komputer kwantowy nam takie perfekcyjne rozwiązanie da. I to transport, logistykę, spedycję naprawdę bardzo mocno zmieni. Będziemy mogli skuteczniej rozmaite rzeczy robić, będziemy mogli skuteczniej dowozić rozmaite towary. Po prostu zupełnie zmieni się cały ten sektor, będzie pracował na zasadzie innych algorytmów niż te, które znamy dzisiaj. Będzie bardziej energooszczędny i z całą pewnością będzie po prostu szybszy i efektywniejszy. I takich problemów, podejrzewam możemy znaleźć jeszcze trochę więcej. Jeśli dla nich komputer kwantowy znajdzie szybko rozwiązanie, no to oczywiście to jest bardzo dobra wiadomość. Z drugiej strony trzeba sobie powiedzieć, że superkomputer kwantowy to jest całkowite zaburzenie cyberbezpieczeństwa, jakie znamy dzisiaj. To jest chyba ważna też informacja. Czyli on jest w stanie podhasłować dowolny system bardzo, bardzo szybko. W związku z czym rodzi też pewne dylematy i zagrożenia. Ci, którzy będą mieli go wcześniej, mogą go wykorzystać przeciwko innym.

MD: Polska ha, ha. Polska będzie miała go wcześniej wśród pięciu państw europejskich najszybciej. Ale też Węgrzy będą mieli, Irlandczycy, Niemcy, między innymi i Grecy. Czy to może być zagrożenie dla sieci blockchain? Bo jeżeli tak szybko będzie liczył? To może wykopie?

AP: To jest coś innego. Tak naprawdę blockchain to jest protokół, który możemy wykorzystywać w rozmaitego typu transakcjach i on pewnie będzie dalej działał. Ja mam osobiście nadzieję, że blockchain znajdzie więcej zastosowań niż tylko i wyłącznie w spekulacji kryptowalutami. Co dzisiaj widzimy. Chciałabym, żeby stał się protokołem np. niezaburzalnych wyborów demokratycznych, których nie można w żaden sposób sfalsyfikować. Tego bym sobie życzyła i jeszcze więcej bym dla niego też zastosowań najróżniejszych znalazła. Natomiast co do zasady w ogóle, jeśli przypiąć komputer kwantowy do innych technologii takich, jak sztuczna inteligencja – tu ostatnia rzecz: no to właściwie możemy się spodziewać, że ona się stanie znacznie inteligentniejsza niż jest dzisiaj.

MD: Profesor Aleksandra Przegalińska, Akademia Leona Koźmińskiego, MIT, Harvard University. Bardzo dziękuję za rozmowę.

AP: Dziękuję.

Inwestujesz? Notowania na żywo, opinie analityków i wszystko, co ważne dla Twojego portfela!

Telewizja dostępna w sieciach kablowych, na platformach satelitarnych, oraz w Internecie.